Ô ÈÎfi ʈÙÈÛÌfi Û ÌÊˆÓ Ì ÙÔ ÚfiÙ Ô 13201/2004 ÙÔ ÚıÚÔ Ô ÎÔÏÔ ıâ Ô Û ÁÁÚ Ê ÚÔ ÛÈ ÂÈ ÙÔ ÚfiÙ Ô 13201/2004, ÙÔ Ô Ô Ô ÊÔÚ ÙÔÓ Ô ÈÎfi ʈÙÈÛÌfi. Ô Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓÔ ÚfiÙ Ô, ÂÓÒ Ë ÂÊ ÚÌÔÁ ÙÔ Â Ó È Ô ÚˆÙÈÎ fi ÙÔÓ π ÓÔ ÚÈÔ ÙÔ 2005, ÂÓ ÂÈ ÌÂÙ ÊÚ ÛÙ ÛÙ ÏÏËÓÈÎ. ªÂ ÙÔ ÚıÚÔ Ùfi ÔÈ ËÏÂÎÙÚÔÏfiÁÔÈ ÌË ÓÈÎÔ Ô Û ÔÏÔ ÓÙ È Ì ÙÔÓ Ô ÔʈÙÈÛÌfi ÛÙËÓ Ô ÈÎ Î È ÔÌ Ú È Î ÙÔ ÈÔ ÎËÛË, ÙÈ ÂÚÈÊ ÚÂÈÂ, ÙÈ ÚÌfi È È ı ÓÛÂÈ ÙÔ À Ãø, ÏÏ Î È ÛÙ ÌÂÏÂÙËÙÈÎ ÁÚ ÊÂ Ô Ó ÙËÓ Â Î ÈÚ Ó ÁÓˆÚ ÛÔ Ó Ù ÛÈÎ ÛËÌ ÙÔ ÚÔÙ Ô. Ô ÚfiÙ Ô 13201/2004 ÔÙÂÏÂ Ù È fi Ù ÛÛÂÚ Ì ÚË: Ô CEN/TR 13201.01:2005: ÈÏÔÁ Î ÙËÁÔÚÈÒÓ ÊˆÙÈÛÌÔ Ô EN 13201.02/2004: ÈÙ ÛÂÈ Â È fiûâˆó Ô EN 13201.03/2004: À ÔÏÔÁÈÛÌfi Â È fiûâˆó Ô EN 13201.04/2004: ª ıô ÔÈ Ì ÙÚËÛË Â È fiûâˆó ʈÙÈÛÌÔ Παναγιώτης Παναγάκος Διπλ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, Προϊστάµενος τµήµατος Μηχανικού Εξοπλισµού της Διεύθυνσης Συντήρησης Οδικών Έργων του ΥΠΕΧΩΔΕ Στην ιστοσελίδα www.geocities.com/p_ panagakos µάλιστα διατίθεται δωρεάν πρόγραµµα υπολογισµού, σύµφωνα µε το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 13201/2004.Η εργασία αυτή βασίζεται στην αναφορά [1]. Το πρώτο µέρος είναι οδηγία, δηλαδή δεν έχει υποχρεωτική εφαρµογή ενώ τα υπόλοιπα τρία µέρη είναι υποχρεωτικά. Με την Απόφαση όµως Δ13/β/οικ.16522 (ΦΕΚ Β 1792 3.12.2004) του Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., ορίσθηκε ότι οι κανόνες, τα στοιχεία, τα µεγέθη και οι προδιαγραφές υλικών για τη σύνταξη µελετών και την εκτέλεση έργων οδικού φωτισµού θα πρέπει να είναι σύµφωνα µε τα πρότυπα ΕΛΟΤ ή µέχρι την έκδοση τους, σύµφωνα µε τα πρότυπα (ΕΝ), τις οδηγίες και τα κείµενα εναρµόνισης που εκδίδονται και ισχύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και όπου δεν υπάρχουν, µε τα αναφερό- µενα στις τελευταίες εκδόσεις της Διεθνούς Επιτροπής Φωτισµού (CIE). Στο πρώτο µέρος καθορίζεται η µεθοδολογία για την επιλογή των περιπτώσεων (καταστάσεων) φωτισµού ενός δρόµου ή µίας περιοχής και κατόπιν επιλέγεται η κατηγορία φωτισµού του δρόµου ή της περιοχής. 26
(κριτήρια) των πινάκων 1 και 2. Με το πρότυπο αυτό οι απαιτούµενες στάθµες φωτισµού εκφράζονται, είτε µέσω του φωτισµού σε οριζόντιο ή κάθετο επίπεδο, είτε µέσω της λαµπρότητας, είναι δε µικρότερες από αυτές που εφαρµόζαµε µέχρι σήµερα στην Ελλάδα. Στο δεύτερο µέρος έχοντας επιλέξει την κατηγορία φωτισµού του δρόµου ή της περιοχής, επιλέγονται από πίνακες τα φωτοτεχνικά δεδο- µένα που πρέπει να εφαρµοστούν στην µελετώ- µενη περιοχή. Το πρότυπο δεν καθορίζει την αναγκαιότητα φωτισµού ενός δρόµου ή µιας περιοχής, αλλά, εάν αποφασισθεί να φωτιστεί ένας δρόµος ή µία περιοχή, προσδιορίζει την αναγκαία στάθµη φωτισµού σε συνάρτηση µε τις παραµέτρους È Î ÙËÁÔÚ Â ÊˆÙÈÛÌÔ Στο πρότυπο ΕΛΟΤ EN 13201-2:2003 καθιερώνονται οι κατηγορίες φωτισµού, οι οποίες είναι οι: ME, CE, S, A, ES, και EV. Μια κατηγορία φωτισµού καθορίζεται από ένα σύνολο φωτοµετρικών απαιτήσεων που στοχεύει στις οπτικές ανάγκες των χρηστών των οδών (οδηγοί αυτοκινήτων, µοτοσικλετών, ποδηλάτων, πεζοί κλπ) ώστε να εξασφαλιστεί η ασφάλεια τους κατά τη διάρκεια της νύχτας. Σκοπός της εισαγωγής κατηγοριών φωτισµού είναι να διευκολυνθούν οι µελετητές στη σύνταξη των µελετών των εγκαταστάσεων οδοφωτισµού καθώς και στη χρησιµοποίηση των προϊόντων και υπηρεσιών του οδικού φωτισµού στις χώρες µέλη CEN. 1. Οι κατηγορίες ΜΕ αφορούν αυτοκινητόδροµους, όµως σε µερικές χώρες αφορούν και δρόµους σε κατοικηµένες περιοχές, που επιτρέπουν µέσες έως υψηλές ταχύτητες κυκλοφορίας (µεγαλύτερες από 60 Km/h). 2. Οι κατηγορίες CE αφορούν αυτοκινητόδροµους, αλλά για χρήση στις περιοχές σύγκρουσης (διασταυρώσεις), όπως είναι εµπορικοί δρόµοι, οδικοί κόµβοι, διασταυρώσεις υποχρεωτικής κυκλικής πορείας και περιοχές αναµονής, καθώς επίσης και σε ποδηλατοδρόµους, πεζόδροµους και υπόγειες διαβάσεις πεζών. 3. Οι κατηγορίες S και Α προορίζονται για ποδηλατοδρόµους και πεζόδροµους, στις Λωρίδες Έκτακτης Ανάγκης (Λ.Ε.Α.) των αυτοκινητόδροµων και άλλες οδικές περιοχές που βρίσκονται κοντά ή κατά µήκος των αυτοκινητόδροµων, κατοικηµένους δρόµους, πεζόδρο- µους, περιοχές χώρων στάθµευσης, προαύλια σχολίων κ.λπ. 4. Οι κατηγορίες ES προορίζονται ως πρόσθετη κατηγορία στις περιπτώσεις όπου ο δηµόσιος φωτισµός είναι απαραίτητος για τον προσδιορισµό των προσώπων και των αντικειµένων και στις οδικές περιοχές µε υψηλότερη από την κανονική εγκληµατικότητα. 5. Οι κατηγορίες EV προορίζονται ως πρόσθετη κατηγορία στις περιπτώσεις όπου οι κάθετες επιφάνειες πρέπει να είναι ορατές. Εφαρµόζονται σε οδικές περιοχές όπως οι σταθµοί διοδίων, οι περιοχές ανταλλαγής κ.λπ. Οι απαιτήσεις των κατηγοριών φωτισµού εκφράζουν την κατηγορία οδικού χρήστη ή τον τύπο της οδικής περιοχής. Έτσι οι κατηγορίες ΜΕ 27
Ταχύτητα του κύριου χρήστη km/h είναι βασισµένες στη φωτεινότητα της οδικής επιφάνειας (luminance) µε µονάδα cd/m2, ενώ οι κατηγορίες CE, S και Α είναι βασισµένες στην ένταση φωτισµού (illuminance) µε µονάδα το Lux, της οδικής περιοχής. Οι κατηγορίες S και Α απεικονίζουν τις διαφορετικές προτεραιότητες στον οδικό φωτισµό. Οι κατηγορίες ES είναι βασισµένες στην ηµικυλινδρική ένταση φωτισµού (semi-cylindrical illuminance), ενώ οι κατηγορίες EV είναι βασισµένες στην ένταση φωτισµού στο κάθετο επίπεδο. Οι περιβαλλοντικές πτυχές του οδικού φωτισµού εξετάζονται στην παράγραφο 7 του προτύπου ΕΛΟΤ EN 13201-2:2003, από την άποψη της χρονικής εµφάνισης της ηµέρας και της νύχτας, το φως που εκπέµπεται στις διάφορες κατευθύνσεις, τα οποίο δεν είναι απαραίτητο ούτε επιθυµητό. Ο σκοπός είναι να αναδειχθούν τα θέµατα που πρέπει να περιληφθούν στις προδιαγραφές της µελέτης. Οι κατηγορίες των επιτρεπόµενων ορίων θάµβωσης οι οποίες αποσκοπούν στον έλεγχο ΠΙΝΑΚΑΣ 1 -ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ (ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ) ΦΩΤΙΣΜΟΥ Κύριος χρήστης >60 Κυκλοφορία αυτοκινήτων >30 και 60 >5 και 30 κινούµενα οχήµατα κινούµενα οχήµατα, ποδηλάτες. Ποδηλάτες, Ποδηλάτες, Κυκλοφορία αυτοκινήτων, πεζοί. Τύπος χρηστών στην σχετική περιοχή Άλλοι επιτρεπόµενοι χρήστες Απαγορευµένοι χρήστες Αργά κινούµενα οχήµατα, ποδηλάτες, πεζοί. Περιπτώσεις (Καταστάσεις) φωτισµού Αργά κινούµενα οχήµατα Ποδηλάτες, πεζοί. Α2 Αργά κινούµενα οχήµατα, ποδηλάτες, Ποδηλάτες, πεζοί. πεζοί. πεζοί. πεζοί. αργά κινούµενα οχήµατα. Ποδηλάτες, κυκλοφορία αυτοκινήτων, αργά κινούµενα οχήµατα. κυκλοφορία αυτοκινήτων, αργά κινούµενα οχήµατα. Αργά κινούµενα οχήµατα, πεζοί. Α1 Α3 Β1 Β2 C1 C1 D1 D2 του ενοχλητικού φωτισµού, είναι οι G και D και αναφέρονται στο πληροφοριακό παράρτηµα Α του προτύπου ΕΛΟΤ EN 13201-2:2003. Oι κατηγορίες D προορίζονται κυρίως για τις περιοχές πεζόδροµων και ποδηλατοδρόµων. Ο τοπικός φωτισµός των διαβάσεων πεζών στις οδούς κυκλοφορίας αυτοκινήτων, εξετάζεται στο πληροφοριακό παράρτηµα Β του προτύπου ΕΛΟΤ EN 13201-2:2003. Διαδικασία επιλογής Η διαδικασία επιλογής του κατάλληλου τρόπου φωτισµού ακολουθεί τα επόµενα βήµατα: α. Καθορίζεται η δηµόσια περιοχή κυκλοφορίας και κατόπιν επιλέγονται οι συνθήκες φωτισµού της περιοχής, σύµφωνα µε τα κριτήρια του πίνακα 1 (ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΦΩΤΙΣΜΟΥ). Από τον πίνακα 1 επιλέγεται η περίπτωση (κατάσταση) φωτισµού. β. Καθορίζεται η εξεταζόµενη περιοχή σύµφωνα µε τον πίνακα 2 (ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ) και τις παραγράφους για τις εξεταζόµενες (σχετικές) περιοχές. γ. Επιλέγεται µία από τις ενδείξεις ο από τον αντίστοιχο, για την περίπτωση φωτισµού πίνακα µε αριθµό από Α2 έως Α20 µε ζυγό αριθµό. ε. Επιλέγεται µια κατηγορία φωτισµού από τη σειρά από τους πίνακες Α1 έως Α19 µε περιττό αριθµό. ζ. Εξετάζονται οι γενικές συστάσεις για τις σχετικές περιοχές. η. Από τους πίνακες του δεύτερου µέρους του Προτύπου προκύπτουν τα φωτοτεχνικά δεδο- µένα της κατηγορίας που επιλέχθηκε. Οι κατηγορίες φωτισµού µίας περιοχής εξαρτώνται από τη γεωµετρία της περιοχής, από την πυκνότητα και το είδος της κυκλοφορίας και από άλλες παραµέτρους οι οποίες παρατίθενται στον πίνακα 2. Σηµείωση: Γεωµετρικά µέτρα ήπιας κυκλοφορίας είναι τα µέτρα που λαµβάνονται για τη µείωση της ταχύτητας των αυτοκινήτων, όπως είναι η κατασκευή παρτεριών, η τοποθέτηση υπερυψωµένων εµποδίων (σαµαράκια) σε δρόµους µε κυκλοφορία αυτοκινήτων και πεζών κλπ. ταχύτητα βαδίσµατος Κυκλοφορία αυτοκινήτων, ποδηλάτες. κινούµενα οχήµατα. Ποδηλάτες, πεζοί κινούµενα οχήµατα. Ποδηλάτες, πεζοί πεζοί. Αργά κινούµενα οχήµατα, πεζοί. κινούµενα οχήµατα. Ποδηλάτες, Κυκλοφορία αυτοκινήτων, αργά κινούµενα οχήµατα. Ποδηλάτες, D3 D4 D4 E1 E2 ÂÚÈÔ ËÌfiÛÈ Î ÎÏÔÊÔÚ Μια δηµόσια περιοχή κυκλοφορίας περιλαµβάνει περισσότερους από έναν τύπο κυκλοφορίας. Συχνά, κατά µήκος µιας διαδροµής, υπάρχει ένας δρόµος που συνορεύει µε µία διάβαση πεζών ή µε έναν ποδηλατόδροµο. Η εξεταζόµενη περιοχή σε αυτή την περίπτωση µπορεί να καθορίζεται έτσι ώστε να συµπεριλαµβάνονται όλοι οι εµφανιζόµενοι τύποι κυκλοφορίας, οπότε η διαδικασία υπολογισµού και 28
Περιοχή (γεωµετρικά χαρακτηριστικά) Κυκλοφοριακά δεδοµένα Περιβαλλοντικές και λοιπές εξωτερικές επιδράσεις Κατηγορία ΠΙΝΑΚΑΣ 2 - ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ Παράµετροι Επιλογές Διαχωρισµός λωρίδων ή δρόµων Ναι όχι Τύπος διασταυρώσεων Αποστάσεις µεταξύ ανισόπεδων κόµβων Αποστάσεις µεταξύ γεφυρών Πυκνότητα ισόπεδων κόµβων Ανισόπεδοι κόµβοι Ισόπεδοι κόµβοι >3km <3 ΙΚ/km 3 ΙΚ/km 3km Περιοχή σύγκρουσης Όχι Ναι Γεωµετρικά µέτρα ήπιας κυκλοφορίας Όχι Ναι Κυκλοφοριακή ροή σε οχήµατα ανά ηµέρα <4 000 4000 εώς 7000 7000 εώς 15000 15000 εώς 25000 25000 εώς 40000 >40000 Κυκλοφοριακή ροή σε ποδηλάτα Φυσιολογική Υψηλή Κυκλοφοριακή ροή πεζών Φυσιολογική Υψηλή Δυσκολίες στην οδήγηση Φυσιολογική Υψηλή Σταθµευµένα οχήµατα Δεν υπάρχουν Υπάρχουν Αναγνώριση προσώπων Δεν απαιτείται Απαιτείται Εγκληµατικότητα Φυσιολογική Υψηλή Πολυπλοκότητα οπτικού πεδίου Φυσιολογική Υψηλή Υπάρχων Φωτισµός περιβάλλοντος Υπεραστικός Αστικός Κέντρο πόλης Καιρικές συνθήκες Στεγνό Υγρό ΠΙΝΑΚΑΣ 3 - Κατηγορίες φωτισµού ΜΕ (ΕΛΟΤ EN 13201.02/2004) Λαµπρότητα οδοστρώµατος αυτοκινητόδροµου L in cd/m2 (minimum) για στεγνό οδόστρωµα Uo [minimum] UI [minimum] Φυσιολογική Θάµβωση TI in % a [maximum] Δείκτης Φωτισµού περιβάλλοντος SR2 b [minimum] ME1 2 0,4 0,7 10 0,5 ME2 1,5 0,4 0,7 10 0,5 ME3a 1 0,4 0,7 15 0,5 ME3b 1 0,4 0,6 15 0,5 ME3c 1 0,4 0,5 15 0,5 ME4a 0,75 0,4 0,6 15 0,5 ME4b 0,75 0,4 0,5 15 0,5 ME5 0,5 0,35 0,4 15 0,5 ME6 0,3 0,35 0,4 15 - a) Μια αύξηση 5 ποσοστιαίων µονάδων στο TI µπορεί να επιτραπεί όπου χρησιµοποιούνται πηγές φωτός χαµηλής φωτεινότητας (λαµπτήρες νατρίου χαµηλής πίεσης ή φθορισµού κλπ). b) Αυτό το κριτήριο µπορεί να εφαρµοστεί όπου δεν υπάρχει καµία άλλου τύπου περιοχή κυκλοφορίας πλησίον του δρόµου. το κατάλληλο πλέγµα υπολογισµού σύµφωνα µε το EN 13201-3 πρέπει να υπολογίζεται για ολόκληρη την περιοχή ή η εξέταση να γίνει χωριστά στις διάφορες περιοχές κυκλοφορίας (για κάθε τύπο κυκλοφορίας ξεχωριστά). Στη δεύτερη περίπτωση κάθε περιοχή πρέπει να ορίζεται χωριστά και ο υπολογισµός να εφαρµόζεται χωριστά. Περιοχές (κυκλοφορίας) για τις περιπτώσεις φωτισµού Α1, A2, A3 Εάν δεν υπάρχει σε γειτονία λωρίδα έκτακτης ανάγκης, ή διάβαση πεζών, ή ποδηλατόδροµος, η εξεταζόµενη περιοχή είναι το συνολικό πλάτος οδοστρώµατος µεταξύ των εξωτερικών ακρών του (µέχρι τα κράσπεδα). Για τα διπλά οδοστρώµατα, η περιοχή είναι το συνολικό πλάτος και των δύο οδοστρωµάτων συµπεριλαµβανοµένης της κεντρικής νησίδας, εκτός αν το πλάτος της νησίδας είναι τέτοιο (έχει µεγάλο πλάτος), που τα οδοστρώµατα µπορούν να εξεταστούν χωριστά. Εάν υπάρχουν Λωρίδες Έκτακτης Ανάγκης (ΛΕΑ), υπάρχουν δύο εναλλακτικές λύσεις: (α) Εξετάζεται η συνολική περιοχή. Η περιοχή είναι το συνολικό πλάτος του οδοστρώµατος συµπεριλαµβανοµένων των ΛΕΑ µέχρι τα εξωτερικά άκρα των ΛΕΑ. (β) Εξετάζονται χωριστά οι λωρίδες κυκλοφορίας και οι ΛΕΑ. Η εξεταζόµενη περιοχή είναι το συνολικό πλάτος των λωρίδων κυκλοφορίας µόνο. Η εξεταζόµενη περιοχή για την ΛΕΑ είναι το πλάτος της µόνο. Εάν γειτνιάζουν διαβάσεις πεζών ή ποδηλατόδροµοι, υπάρχουν δύο εναλλακτικές λύσεις. (α) Η εξεταζόµενη περιοχή είναι το πλάτος του οδοστρώµατος. Η περιοχή είναι το πλάτος του οδοστρώµατος µεταξύ των κράσπεδων. (β) Εξετάζονται χωριστά το οδόστρωµα και η διάβαση πεζών ή ο ποδηλατόδροµος. Η περιοχή του οδοστρώµατος είναι το συνολικό πλάτος του οδοστρώµατος µεταξύ των κράσπεδων. Το πλάτος της γειτονικής λωρίδας για τον ορισµό του δείκτη περιβάλλοντος (surround ratio), όταν εµπίπτει στην κατηγορία φωτισµού ΜΕ του πίνακα 1 του EN 13201-2 και δεν γειτνιάζει µε περιοχή άλλου τύπου κυκλοφορίας, λαµβάνεται ίσος µε το πλάτος της πρώτης λωρίδας του οδοστρώµατος. Περιοχή για τα σύνολα περίπτωσης φωτισµού B1, B2 Εάν δεν υπάρχει γειτνίαση µε διάβαση πεζών ή ποδηλατόδροµο, η περιοχή είναι η συνολική περιοχή του οδοστρώµατος µεταξύ των κράσπεδων. Το πλάτος της γειτονικής λωρίδας για την επιλογή του δείκτη περιβάλλοντος (surround ratio), όταν επιλέγονται κατηγορίες φωτισµού ΜΕ και δεν γειτνιάζει µε περιοχή άλλου τύπου κυκλοφορίας, 30
λαµβάνεται ως ίσο µε το πλάτος της πρώτης λωρίδας του οδοστρώµατος. Εάν υπάρχουν παρακείµενες διαβάσεις πεζών ή ποδηλατόδροµοι, εξετάζεται χωριστά το οδόστρωµα µε τη διάβαση πεζών ή τους ποδηλατόδροµους. Η εξεταζόµενη περιοχή είναι το συνολικό πλάτος του οδοστρώµατος µεταξύ των κράσπεδων. Περιοχή για τα σύνολα περιπτώσεων φωτισµού C1, E1, E2 Η περιοχή είναι το συνολικό πλάτος της διάβασης πεζών ή του πεζόδροµου ή του ποδηλατόδρο- µου. Για τους πεζόδροµους ή τους ποδηλατόδροµουs που βρίσκονται σε µεγάλη απόσταση από τον αυτοκινητόδροµο, η περιοχή µπορεί να επεκταθεί για να περιλάβει µια λωρίδα 2 µ πλάτους σε κάθε πλευρά. Όπου οι διαβάσεις πεζών ή πεζόδροµοι γειτνιάζουν µε ποδηλατόδροµους, το συνολικό πλάτος και των δύο µπορεί να θεωρηθεί ως µια περιοχή. Περιοχή για τα σύνολα περιπτώσεων φωτισµού D1, D2, D3 Εάν δεν υπάρχει καµία παρακείµενη διάβαση πεζών, η εξεταζόµενη περιοχή είναι η συνολική κοινή περιοχή από την πρόσοψη των κτιρίων ή τα όρια ιδιοκτησίας των εγκαταστάσεων που οριοθετούν την περιοχή. Εάν υπάρχουν παρακείµενες διαβάσεις πεζών, υπάρχουν δύο εναλλακτικές λύσεις. (α) Εξετάζεται η συνολική περιοχή δηλ. οδόστρωµα και διάβαση πεζών, από τις προσόψεις των κτιρίων ή τα όρια ιδιοκτησίας των εγκαταστάσεων που οριοθετούν την περιοχή. (β) Εξετάζεται χωριστά το οδόστρωµα και η διάβαση πεζών. Σε αυτή τη περίπτωση η περιοχή οδοστρώµατος, είναι το συνολικό πλάτος του οδοστρώµατος µεταξύ των κράσπεδων. Περιοχή για την περίπτωση φωτισµού D4 Ως περιοχή εξέτασης λαµβάνεται η συνολική κοινή περιοχή από τις προσόψεις των κτιρίων ή από τα όρια ιδιοκτησίας των εγκαταστάσεων που την οριοθετούν. Περιοχές σύγκρουσης (Διασταυρώσεις) Εάν δεν υπάρχει παρακείµενη διάβαση πεζών ή ποδηλατόδροµοs, η περιοχή είναι η συνολική περιοχή του οδοστρώµατος µεταξύ των κράσπεδων. Εάν υπάρχουν παρακείµενες διαβάσεις πεζών ή ποδηλατόδροµοι, υπάρχουν δύο εναλλακτικές λύσεις: (α) Εξετάζεται η συνολική περιοχή. Η περιοχή είναι το συνολικό πλάτος του δρόµου, η διάβαση πεζών µπορεί να περιλάβει το κράσπεδο, και τον ποδηλατόδροµο, τα δε όρια λαµβάνονται ή από τις προσόψεις των κτιρίων, ή τα όρια ιδιοκτησίας των εγκαταστάσεων που οριοθετούν την περιοχή. (β) Εξετάζεται χωριστά το οδόστρωµα και η διάβαση πεζών ή οι ποδηλατόδροµοι. Η περιοχή για το οδόστρωµα είναι ως συνολική περιοχή µεταξύ των κράσπεδων. Περιοχή ήπιας κυκλοφορίας Περιοχή ήπιας κυκλοφορίας,είναι η περιοχή ιδιαίτερων µέτρων, και το όριο πρέπει να καθοριστεί µεταξύ αυτής της περιοχής και του δρόµου προσέγγισης. Εάν υπάρχει µια σηµαντική απόσταση µεταξύ των περιοχών ήπιας κυκλοφορίας, κάθε περιοχή πρέπει να εξετάζεται χωριστά. Εάν οι περιοχές ήπιας κυκλοφορίας είναι κοντά, τότε οι περιοχές αυτές και ο µεταξύ τους δρόµος µπορούν να θεωρηθούν ως µια σχετική περιοχή στην οποία θα εφαρµοστεί η ίδια κατηγορία φωτισµού. Διαβάσεις πεζών Η περιοχή είναι η συγκεκριµένη περιοχή στο οδόστρωµα που καθορίζεται από την οδική σήµανση. Επιπλέον, περιλαµβάνει την περιοχή που καθορίζεται µε τη συνέχιση των γραµµών της σήµανσης του οδοστρώµατος πέρα από το πλάτος της διάβασης πεζών, ή σε µια απόσταση ίση µε το πλάτος της συγκεκριµένης περιοχής, οποιοδήποτε από αυτά είναι ο µικρότερο. Γειτονικές περιοχές Δεν πρέπει να υπάρξει διαφορά µεγαλύτερη από δύο κοντινές κατηγορίες µεταξύ γειτονικών περιοχών. Η περιοχή µε το πιο υψηλό φωτισµό είναι η περιοχή αναφοράς. Όταν εξετάζονται γειτονικές περιοχές φωτισµού µε βάση την λαµπρότητα και την οριζόντια ένταση φωτισµού, ο πίνακας 3 δίνει τις κατηγορίες φωτισµού που είναι συγκρίσιµες, µε βάση της κατηγορίες ΜΕ/MEW, CE και S των πινάκων 1, 2 και 3 του EN 13201.2. Όταν ένας δρόµος ορίζεται ως µια ξεχωριστή σχετική περιοχή, οι γειτονικές περιοχές κυκλοφορίας πρέπει πάντα να εξετάζονται ώστε να εξασφαλίζεται επαρκής φωτισµός αυτών των περιοχών σε σχέση µε τον δρόµο. Όταν δεν υπάρχει άλλη περιοχή κυκλοφορίας σε γειτονία µε τον δρόµο και εφαρµόζονται οι κατηγορίες φωτισµού ΜΕ, τότε γίνεται έλεγχος του δείκτη περιβάλλοντος (surround ratio). 31
ƒ π ª Tµήµα Εθνικής οδού Αφίδναι Μαλακάσα Αυτοκινητόδροµος µε τρεις (3) λωρίδες ανά κατεύθυνση κυκλοφορίας και µία Λωρίδα Έκτακτης Ανάγκης (ΛΕΑ). Οι κατευθύνσεις κυκλοφορίας διαχωρίζονται µε νησίδα πλάτους 4 µέτρων. 1.1) Από Πίνακα 1 (CEN/TR 13201-1:2004) Ταχύτητα του κύριου χρήστη km/h >60 Κύριος χρήστης Συνεπώς ανήκει στη περίπτωση φωτισµού Α1 1.2) Από πίνακα Α.2 (CEN/TR 13201-1:2004) συνιστώµενη επιλογή από τη σειρά Περιοχή σύγκρουσης (Διασταυρώσεις) Επιλέγεται η ένδειξη 1.3 ) Από πίνακα Α.1 (CEN/TR 13201-1:2004) συνιστώµενη σειρά των κατηγοριών φωτισµού Καιρικές συνθήκες Διαχωρισµός λωρίδων ή δρόµων Τύπος διασταυρώσεων Πυκνότητα ισόπεδων κόµβων Επιλέγεται κατηγορία φωτισµού του δρόµου ΜΕ2 Σηµείωση: Επειδή ταυτόχρονα στον αυτοκινητόδροµο εµφανίζονται και ισόπεδοι και ανισόπεδοι κόµβοι, λαµβάνονται υπ όψη οι κόµβοι που δίνουν το µεγαλύτερο αποτέλεσµα ΜΕ. 1.4) Από πίνακα 1a ΕΛΟΤ EN 13201-2 1.5) Φωτισµός της ΛΕΑ Υπάρχουν Στεγνό Από Πίνακα 3 (CEN/TR 13201-1:2004) κατηγορίες φωτισµού µε συγκρίσιµα επίπεδα φωτισµού Για ΜΕ2 συγκρίσιµη κατηγορία S για τη ΛΕΑ είναι S1 ή S2 (επειδή δεν πρέπει να υπάρχει διαφορά µεγαλύτερη από δύο κατηγορίες) Επιλέγουµε µία από αυτές πχ S1. 1.6) Φωτισµός ισόπεδου κόµβου Από Πίνακα 3 (CEN/TR 13201-1:2004) κατηγορίες φωτισµού µε συγκρίσιµα επίπεδα φωτισµού Για ΜΕ2 συγκρίσιµη κατηγορία S για τη ΛΕΑ είναι οι CE0, CE1 ή CE2 ή CE3 και CE4 (επειδή δεν πρέπει να υπάρχει διαφορά µεγαλύτερη από τις τρεις κατηγορίες). Επιλέγουµε µία από αυτές πχ CE1. Ναι Ισόπεδοι κόµβοι Κυκλοφοριακή ροή σε οχήµατα ανά ηµέρα > 25000 L in cd/m2 Uo min Λιγότερες από τεµ./km UI min Κυκλοφορία αυτοκινήτων Άλλοι επιτρεπόµενοι χρήστες --------------------- Απαγορευµένοι χρήστες Αργά κινούµενα οχήµατα ποδηλάτε πεζοί TI in %a max SR2b min ΜΕ2 1,5 0.4 0.7 10 >0.5 Η συνέχεια του παραδείγµατος στη σελ:34 ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι γειτονικές περιοχές δεν πρέπει να έχουν διαφορά µεταξύ τους µεγαλύτερη από δύο κοντινές κατηγορίες. Π.χ. Σε έναν ισόπεδο κόµβο ο ένας κάθετος δρόµος ανήκει στην κατηγορία ΜΕ2 συνεπώς ο κόµβος µπορεί να ανήκει στις κατηγορίες CE0,CE1,CE2,CE3,CE4. O άλλος κάθετος δρόµος ανήκει στην κατηγορία ΜΕ4 συνεπώς ο κόµβος µπορεί να ανήκει στις κατηγορίες CE2,CE3,CE4,CE5. Επιλέγουµε κατηγορία για τον κόµβο την κοινή µεταξύ των δύο δηλ., µία από της επόµενες CE2,CE3,CE4. Όµως επειδή η περιοχή µε το πιο υψηλό φωτισµό είναι η περιοχή αναφοράς η τελική επιλογή είναι η µεγαλύτερη, δηλ., η CE2. Εναλλακτικές και πρόσθετες κατηγορίες φωτισµού Οι πίνακες στο παράρτηµα Α δίνουν συστάσεις βασισµένες στη φωτεινότητα ή την οριζόντια ένταση φωτισµού. Μπορεί όµως να υπάρξει µια προτίµηση για χρήση της ηµισφαιρικής έντασης φωτισµού αντί της οριζόντιας έντασης φωτισµού. Σε αυτήν την περίπτωση εφαρµόζονται οι κατηγορίες φωτισµού Α του πίνακα 4 ως εναλλακτική λύση στις κατηγορίες φωτισµού S, είτε για χρήση της ηµικυλινδρικής ή κάθετης έντασης φωτισµού. Σε αυτήν την περίπτωση εφαρµόζονται οι κατηγορίες φωτισµού ES ή EV ως εναλλακτική λύση στις κατηγορίες φωτισµού CE ή S, σύµφωνα µε τον πίνακα 5. Ó Î ÂÚÈ ÙÒÛÂˆÓ (Î Ù ÛÙ ÛˆÓ) ʈÙÈÛÌÔ Παρατίθενται οι δύο πρώτοι πίνακες (πίνακας Α.1 και πίνακας Α.2) από τους συνολικά 20 πίνακες του προτύπου για τις καταστάσεις φωτισµού, από τους οποίους επιλέγεται η κατηγορία φωτισµού. Αφού επιλεγεί η κατηγορία φωτισµού, από τον επόµενο πίνακα (πίνακας 3) του δεύτερου µέρους του προτύπου λαµβάνονται τα φωτοτεχνικά δεδοµένα. Κατηγορίες για τον περιορισµό και τον έλεγχο της θάµβωσης Σε µερικές εγκαταστάσεις µπορεί να είναι απαραίτητο να περιοριστεί η θάµβωση όµως ο δείκτης της φυσιολογικής θάµβωσης (TI) να µην µπορεί να υπολογιστεί. Μπορεί επίσης να αποφασιστεί να ελεγχθεί το ενοχλητικό φως. Ο πίνακας A.1 δίνει τις εγκατεστηµένες φωτεινές κατηγορίες έντασης G.1, G.2, G.3, G.4, G.5 και G.6 από τις οποίες µία κατηγορία µπορεί να επιλεχτεί για να καλύψει τις κατάλληλες απαιτή- 32
Σηµείωση: Επειδή ο φωτισµός του δρόµου είναι υψηλός = 1,5 cd/m2, δηλ. Περίπου 26 Lx, είναι επιθυµητό ο φωτισµός του κόµβου να είναι λίγο µεγαλύτερος ή ίσος. Η κατηγορία CE1 σύµφωνα µε τον πίνακα 2 του ΕΛΟΤ EN 13201-2, απαιτεί οριζόντιο φωτισµό 30 Lx µε συνολική οµοιοµορφία 0.4, ενώ η κατηγορία CE2 απαιτεί οριζόντιο φωτισµό 20 Lx. 1.7) Φωτισµός κλάδων Ανισόπεδων κόµβων Οι κλάδοι των ανισόπεδων κόµβων, στις περιοχές των λωρίδων επιτάχυνσης και επιβράδυνσης µέχρι την άκρη του ταπερ, πρέπει προφανώς να έχουν το ίδιο επίπεδο φωτισµού µε τον κύριο δρόµο. Ο δρόµος πάνω από τη γέφυρα του κόµβου υπολογίζεται ως εξής: 1.7.1) Από Πίνακα 1 (CEN/TR 13201-1:2004) Ταχύτητα του κύριου χρήστη km/h >60 Κύριος χρήστης Άλλοι επιτρεπόµενοι χρήστες Συνεπώς ανήκει στη περίπτωση φωτισµού Α3 1.7.2) Από πίνακα Α.2 (CEN/TR 13201-1:2004) συνιστώµενη επιλογή από τη σειρά Επιλέγεται η ένδειξη 1.7.3 ) Από πίνακα Α.1 (CEN/TR 13201-1:2004) συνιστώµενη σειρά των κατηγοριών φωτισµο Επιλέγεται κατηγορία φωτισµού του δρόµου ΜΕ3b Κυκλοφορία αυτοκινήτων Απαγορευµένοι χρήστες --------------------- Περιοχή σύγκρουσης (Διασταυρώσεις) Καιρικές συνθήκες Διαχωρισµός λωρίδων ή δρόµων Τύπος διασταυρώσεων Πυκνότητα ισόπεδων κόµβων 1.8 Ισόπεδοι κόµβοι µεταξύ κλάδων του Α.Κ. πάνω στη γέφυρα. Ως κύριος δρόµος σε αυτή την περίπτωση λαµβάνεται ο δρόµος πάνω από την γέφυρα. Συνεπώς θα ακολουθηθούν τα βήµατα 1.1 έως 1.4 και 1.6 για αυτόν τον δρόµο και τους ισόπεδους οι οποίοι διασταυρώνονται µε του κλάδους του Α.Κ. Αργά κινούµενα οχήµατα ποδηλάτες πεζοί Ναι Στεγνό Ναι Ισόπεδοι κόµβοι Κυκλοφοριακή ροή σε οχήµατα ανά ηµέρα εώς 7.000 Λιγότερες από 3τεµ./km σεις για τον περιορισµό της θάµβωσης ή/και τον έλεγχο του ενοχλητικού φωτός. Ο πίνακας A.2 δίνει τις κατηγορίες δεικτών θάµβωσης D.0, D.1, D.2, D.3, D.4, D.5 και D.6.Ο Ο δείκτης θάµβωσης είναι Ι.Α-0.5, cd/m, όπου: Ι είναι η µέγιστη αξία της φωτεινής έντασης (cd) σε οποιαδήποτε κατεύθυνση που διαµορφώνει µια γωνία 85 από την κάτω κατακόρυφο Εµφάνιση και περιβαλλοντικές πτυχές Η τοποθέτηση των εγκαταστάσεων και του εξοπλισµού οδικού φωτισµού αλλοιώνουν τη εµφάνιση του δρόµου και του οδικού περιβάλλοντος, τόσο κατά την διάρκεια της ηµέρας όσο και κατά τη διάρκεια της νύχτας. Αυτό ισχύει όχι µόνο για τους χρήστες των δρόµων, αλλά και για τον παρατηρητή που βλέπει την εγκατάσταση από κάποια απόσταση από το δρόµο. Προσοχή πρέπει να δίνεται στα ακόλουθα θέµατα κατά την: α) ηµέρα: επιλογή των αναρτήσεων των φωτιστικών, π. χ. ιστοί µε ή χωρίς βραχίονες, συρµατόσχοινα ανάρτησης, ή άµεση στήριξη στα κτήρια σχέδιο και χρώµα των ιστών φωτισµού κλίµακα και ύψος των ιστών φωτισµού ή άλλων στοιχείων ανάρτησης των φωτιστικών σε σχέση µε το ύψος των παρακείµενων κτιρίων, δέντρα και άλλα εµφανή αντικείµενα. θέση των ιστών φωτισµού σε σχέση µε την φυσική αξία του περιβάλλοντος σχέδιο, µήκος και κλίση των βραχιόνων των ιστών κλίση των φωτιστικών σωµάτων επιλογή των φωτιστικών σωµάτων β) νύχτα: χρώµα του φωτός απόδοση του χρώµατος του φωτός ύψος τοποθέτησης των φωτιστικών σωµάτων εµφάνιση των φωτιστικών σωµάτων σε λειτουργία εµφάνιση της πλήρους εγκατάστασης σε λειτουργία οπτική καθοδήγηση από το άµεσο φως του φωτιστικού µείωση των επιπέδων φωτισµού για κάποιες περιόδους. Ελαχιστοποίηση του φωτός που εκπέµπεται σε κατευθύνσεις που δεν είναι απαραίτητο ούτε επιθυµητό: σε αγροτικές ή προαστιακές περιοχές, η αδιάκριτη άποψη των εγκαταστάσεων οδικού φωτισµού που φαίνονται από µια απόσταση φως που εκπέµπεται επάνω από τον οριζόντιο, που όταν διασκορπίζεται στην ατµόσφαιρα 34
A.1 Καταστάσεις φωτισµού Α1 συνιστώµενη σειρά των κατηγοριών φωτισµού Βασικός τύπος καιρού Διαχωρισµός κατευθύνσεων κυκλοφορίας Τύπος διασταυρώσεων Κυκλοφοροακή ροή σε οχήµατα ανά ηµέρα Ανισόπεδοι κόµβοι Ισόπεδοι κόµβοι < 15 000 15 000 εως 25 000 > 25 000 Αποστάσεις µεταξύ των Α.Κ. σε km Πυκνότητα Διασταυρώσεις/km ο ο ο Στεγνό Ναι >3 ΜΕ5 ME4a ME3a ME4a ME3a ME2 ME4a ME3a ME2 3 ME4a ME3a ME2 ME4a ME3a ME2 ME3a ME2 ME1 <3 ME5 ME4a ME3a ME5 ME4a ME3a ME4a ME3a ME2 3 ME4a ME4a ME3a ME4a ME3a ME2 ME3a ME2 ME1 Όχι >3 ME4a ME3a ME2 ME3a ME2 ME1 ME3a ME2 ME1 3 ME3a ME2 ME1 ME3a ME2 ME1 ME2 ME2 ME1 <3 ME4a ME4a ME3a ME4a ME3a ME2 ME3a ME2 ME1 3 ME4a ME3a ME2 ME3a ME2 ME1 ME2 ME2 ME1 Υγρό Εξέτασε όπως για στεγνό οδόστρωµα αλλά επέλεξε τις αντίστοιχες κατηγορίες ΜΕW ΠΙΝΑΚΑΣ A.2 συνιστώµενη επιλογή από τη σειρά Ζώνες σύγκρουσης Πολυπλοκότητα οπτικού πεδίο Δυσκολία οδήγησης Περιβάλλων φωτισµός Χαµηλός Μεσαίος Υψηλός Ναι Κανονικό Κανονική ο Μεγαλύτερη της κανονικής ο ο Υψηλό Κανονική ο ο Μεγαλύτερη της κανονικής ο Οχι κρύβει τη φυσική θέα των αστεριών και εµποδίζει την αστρονοµική παρατήρηση. Φως που εκπέµπεται επάνω από τον οριζόντιο µπορεί να περιοριστεί. Φωτισµός πεζοδιαβάσεων Οι διασταυρώσεις πεζών (πεζοδιαβάσεις) απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή. Όταν υπάρχει υψηλό επίπεδο φωτεινότητας στον αυτοκινητόδροµο, θα πρέπει να τοποθετηθούν τα φωτιστικά του οδικού φωτισµού έτσι ώστε να υπάρξει καλή αρνητική αντίθεση στον πεζό ώστε να είναι ορατός. Ο τοπικός φωτισµός µε πρόσθετα φωτιστικά πιθανόν να απαιτηθεί. Η πρόθεση είναι άµεσα να φωτιστεί η πεζοδιάβαση ή η διασταύρωση για να επισείσουν την προσοχή στους οδηγούς των αυτοκινήτων για την παρουσία της διάβασης. Ο τύπος των πρόσθετων φωτιστικών, οι θέσεις τους και ο προσανατολισµός τους σχετικά µε τη διάβαση πεζών πρέπει να είναι τέτοια ώστε να επιτευχθεί θετική αντίθεση και να µη προκαλείται θάµβωση στους οδηγούς. Μια λύση είναι να τοποθετηθούν τα φωτιστικά σε µια απόσταση πριν από το πέρασµα στην κατεύθυνση προσέγγισης των αυτοκινήτων και να κατευθύνουν το φως επάνω στην πλευρά των πεζών. Για έναν διπλής κατεύθυνσης δρόµο, τα φωτιστικά τοποθετούνται πριν από το πέρασµα σε κάθε κατεύθυνση της κυκλοφορίας. Τα φωτιστικά µε ασύµµετρη κατανοµή του φωτισµού είναι κατάλληλα, επειδή προκαλούν λιγότερο θάµβωση στους οδηγούς. Η ένταση φωτισµού, στο κάθετο επίπεδο, πρέπει να είναι σηµαντικά υψηλότερο από την οριζόντια ένταση φωτισµού που παράγεται από τον οδικό φωτισµό στο οδόστρωµα του δρόµου. Ζώνες σε κάθε τέλος της πεζοδιάβασης, όπου οι πεζοί περιµένουν, πρέπει να έχουν επαρκή φωτισµό. Φωτισµός που περιορίζεται σε µια στενή ζώνη γύρω από την πεζοδιάβαση βοηθά στην αύξηση της προσοχής. Δ 36